Museumsite Brugge
Project: Museumhal Brugge
Opdrachtgever: Musea brugge
Consultant voor team RCR Aranda Pigem Vilalta Arquitectes / Coussée-Goris Architecten + Vanhaerents Development nv / ARTES Depret
Door de eeuwen heen schreven heel wat mensen hun verhaal op deze site, gelegen tussen de eerste en de tweede omwalling van Brugge, op het “woest, met eikenloof bezet eiland Ten Eekhoute”. De kluizenaar Everelmus beet de spits af. In min of meer chronologische volgorde drukten de historische Eekhoutabdij, Boudin de Vos, de Bank Dujardin, de St.-Andreascongregatie, hun klooster, het (tijdelijk) militair hospitaal en ten slotte de school, het Groeningemuseum en de seniorie hun stempel op de site. Percelen werden (her)verdeeld, er werd gesloopt, aangeplant, verbouwd en afgebroken. De site vervelde mee met de bewoners van de plek, om finaal de ruimtelijke constellatie vast te beitelen zoals we ze op vandaag kennen.
Ons ontwerp voor de nieuwe museumhal borduurt verder op deze rijke geschiedenis, en zoekt de ‘juiste’ plek te midden deze ruimtelijk en mentaal unieke context…
Op de Dijver markeert het poortgebouw van het Groeningemuseum de start van wat eigenlijk best een aangename wandeling is: een graduele overgang tussen de drukke ‘toeristische as’ en de stilte-oase van het Groeninge.
In ons ontwerp voor de museumhal hopen wij deze centrale oase opmerkelijk groter te maken. Wat deze plek in Brugge uniek maakt is de voor ons welgekende kadans van aaneengeschakelde, ommuurde tuinen die het karakter van deze buurt bepalen. Deze sfeer willen we borgen en verder uitwerken in de ruimtelijke aankondiging van een royale ‘kunsttuin’, de drager voor het nieuwe museum.
De muren spelen hier in Brugge een érg belangrijke rol. Net als de omlijsting van een schilderij, zorgt de ommuring telkens voor een tuin als wereld op zich, een mini-landschap dat beheersbaar is, en telkens als een eigen identiteit kan verschillen met de volgende tuin. De historische muren van Brugge, op zich al een uitdagend architecturaal element, maken alles wat zich erachter bevindt uitermate spannend. Te weten dat er een andere kant bestaat, prikkelt de nieuwsgierigheid. Het zet aan tot dwalen, tot het overschrijden van de stenen grens, op zoek naar Eden…
Elk van deze tuinen, groot of klein, vormt een zowel uitnodigende als beschermende plek in de stad. Het zijn intieme, aaneengeschakelde en poëtische landschappen, die je mee op pad nemen en je een “off the beaten track”-gevoel in de Brugse binnenstad aanmeten.
Wij blazen leven in 3 niéuwe voorkamers op de site. In een eerste fase schakelen we in deze kamers telkens een tuin mét bijhorend gebouw én kunstwerk in als verwelkoming en aankondiging van de plek. In een toekomstvisie gaan deze ruimtes een meer fluïde engagement met de omgeving aan, tot we finaal een alzijdig toegankelijk, doorwaadbare ‘urban garden trail’ in de luwte creëren, tussen de toeristische zone en het aangrenzende woongebied in.
Voorkamer 1. ‘de schooltuin’
Zoekt een meanderende benadering op vanuit de Garenmarkt. Op deze plek behouden we oude schoolgebouwen. We bestudeerden de bestaande ruimtes op hun afmetingen en draagkracht. Bepaalde delen komen namelijk enorm van pas voor de ‘dienende functies’ van de museumhal. De ruimtes die minder daglicht wensen kunnen we erin onderbrengen. De steeg kan laad-en loszone worden, als eindpunt voor het gemotoriseerd verkeer. Aan het centrale schoolgebouw werd veel aan-en verbouwd. Dit deel van de school snijden we weg. Zo loopt het park, als een groene aderlating, helemaal door tot aan de woningen aan de Garenmarkt. Deze huizen wonen nu écht aan het park, net zoals aan het Astridpark.
Voorkamer 2. ‘de kloefentuin’
De oude hoofdtoegang van de Eekhoutabdij werd later in de geschiedenis gedegradeerd tot ‘kloefenpoort’. Waar de rijkere kinderen een toegang naar de school via de genereuze poort in de Garenmarkt genoten, kregen de armere kinderen een zij-ingang toebedeeld in de Eekhoutstraat, de ‘kloefenpoort’. Deze poort opent in ons ontwerp de toegang tot de kloefentuin, een wild begroeide kruidentuin, met een specifieke tuinaanleg en kunstwerk als eerbetoon aan de lagere klasse van weleer. Diverse generaties Bruggelingen genoten hier hun opleiding, en als architecten zien wij in dit gebouw veel schoonheid én bruikbaarheid in de aaneengeschakelde klassen: ruim van maat, met royale plafondhoogtes. Dit stukje collectief geheugen heeft enkel nog leven nodig, activiteiten… Dit leven zien wij vertaald in bvb. een kunstenplek voor jongeren (opvolger voor de Tank bij verlaten van de Burg?). Dit heeft wel iets: de grootmeesters in de museumhal die minzaam het jong en kunstig burengeweld een hart onder de riem steken. Maar ook verenigingen moeten hun weg kunnen vinden naar deze leegstaande gebouwen. Het schoolgebouw zien wij perfect inzetbaar als kunstenplek voor jongeren, met ateliers die opengezet kunnen worden naar de tuin. Af en toe, in een vrij moment tijdens deze wedstrijd, bedachten we zelfs de plannen voor woningen in de oude schoolgebouwen. Een bewoonde kunstsite. Leven als een artist in residence…
Voorkamer 3. ‘de daktuin’
In een ver verleden werd hier de moestuin van de abdij en het klooster gevestigd. Tot in 1975 hield deze zijn vorm en gebruik vast, tot er plaats gemaakt werd voor de sporthal van de school. Dit bouwvolume stààt er, en we denken er voorlopig niet aan ze te slopen. Of toch niet volledig. We nemen er de muren weg, en geven haar een nieuwe rol als ‘buurthuis’. Vergelijkbaar met het meersenhuis op de site oud St.-Jan. Maar dan met de lat nog iets hoger gelegd. De karakteristieke spantstructuur met dak behouden we, en vormt een overdekte buitenplek waar we Brugge als sport-en kindvriendelijke stad verder etaleren in de vorm van een sport-en speelterrein voor jongeren, maar evenzeer een plek voor petanque of buurt-bbq. Ook scholen die de museumhal bezoeken, zullen hier de perfecte picknick-plek vinden, ideaal om kinderen wat te laten uitwaaien na een culturele voormiddag. Vlakbij vervult het Astridpark deze rol voor klassen die Brugge bezoeken. Wel, zo’n soort plek, met een eigen identiteit, hebben we voor ogen. We zien deze voorkamer als een ruimte waar de grens tussen toerist en bewoner op een ongedwongen manier vervaagt.
Onze voorkamers zijn telkens een subtiele aanknoping met de reeds aanwezige, ommuurde tuinen in de omgeving. In een haalbaar toekomstbeeld zien wij in deze buurt alle tuinen met enige betekenis inhaken op elkaar. Een veelheid aan mooie tuinen. Doorwaadbaar… écht verdwalen doe je er nooit, een museum op je pad kruisen àltijd.
KUNSTHAL
De foyer/lobby van het museum positioneren wij als een genereuze en vrij toegankelijke ‘stadskamer’ in het midden van ons park, dat zich verzoent met het originele ontwerp van E. Rosseels, die de vroegere boomgaard van de eekhoutabdij als een botanische tuin ontwierp. Op het knooppunt van de wandelassen doorheen de ‘voortuinen’ verrijst de museumhal er als een nieuwe stedelijke leefruimte op de plek van de oude eekhoutabdij. Een plek speciaal ontworpen voor ontmoeting, interactie, educatie, kunst, dynamiek, toeristen en Bruggelingen… alzijdig en vrij toegankelijk.
Door een slimme schakeling, het behoud van bepaalde schoolgebouwen en het weg gommen van wat overbodig is, fluisteren we extra publieke ruimte de stad in. En dit ter grootte van anderhalf voetbalveld…
